1848 Factsheet - Hoe angst het Binnenhof in de greep krijgt

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over deze parlementaire week.

Durven ze het met elkaar aan, is de vraag op het Binnenhof. Durven VVD, CDA, D66 en GroenLinks het compromis dat gesloten moet worden aan hun achterban aan te bieden. 

In durf ligt het woord angst besloten. Angst om net als de PvdA te worden afgeslacht door de kiezer. Vanuit electoraal perspectief is die angst dus wel te begrijpen.

Een junior-partner in een coalitie wordt vrijwel altijd afgestraft bij volgende verkiezingen, wordt vaak gezegd. Maar is dat ook zo? Hieronder een overzicht van de resultaten van de junior-regeringspartijen bij de opvolgende verkiezingen. 

Welke junior-coalitiepartners verloren afgelopen 40 jaar bij volgende verkiezingen?

- PvdA (2017, 29 zetels)

- LPF (2003, 18 zetels)

- VVD (2002, 14 zetels)

- PvdA (1994, 12 zetels)

- D66 (1982, 11 zetels)

- D66 (1998, 10 zetels)

- PVV (2012, 9 zetels)

- VVD (1986, 9 zetels)

- CDA (2012, 8 zetels)

- D66 (2002, 7 zetels)

- VVD (2006, 6 zetels)

- VVD (1989, 5 zetels)

- D66 (2006, 3 zetels)

- PvdA (2010, 2 zetels)

- VVD (1981, 2 zetels)

- ChristenUnie (2010, 1 zetel)

Welke junior-coalitiepartners wonnen afgelopen 40 jaar bij volgende verkiezingen?

- VVD (1998, 7 zetels)

- VVD (2003, 4 zetels)

- PvdA (1982, 2 zetels)

- CDA (1977,1 zetel)

-

Wil jij ons steunen?

Deze 1848 Factsheet wordt je,

net als een groot deel van 1848.nl, gratis aangeboden. Het is het resultaat van onze passie voor politiek. Aangezien wij als jong journalistiek initiatief graag willen blijven doorontwikkelen kunnen wij alle bijdragen heel goed gebruiken. Lees je ons graag en wil je ons steunen? Doneren kan hier.

-

Zonder CDA, D66 en GroenLinks af te willen schrikken zou je kunnen concluderen dat junior-partners inderdaad vrij zelden credits krijgen voor het nemen van verantwoordelijkheid. Regeringspartijen die niet de premier leverden moesten afgelopen 40 jaar onderaan de streep 132 zetels inleveren.

De laatste keer dat een junior-partner een klein beetje won is al veertien jaar geleden. Grootste sprong voorwaarts afgelopen 40 jaar was de VVD in 1998. De laatste keer dat de heden ten dage zo aangedane PvdA profiteerde van regeringsdeelname terwijl het niet de grootste partij was dateert al van 35 jaar geleden.

Het gemiddelde van deze twintig partijen is een verlies van 6,6 zetels. Bij de partijen die wél de premier mochten leveren - niet per se de grootste partijen - bleef dit gemiddelde verlies beperkt tot 2,5 zetels.

Overigens wordt deze lijst aangevoerd door drie einde-van-een-tijdperk-achtige afstraffingen. Iets waar Rutte ook voor op moet passen.

Welke grootste partijen in een coalitie verloren afgelopen 40 jaar bij volgende verkiezingen?

- PvdA (2002, 22 zetels)

- CDA (2010, 20 zetels)

- CDA (1994, 20 zetels)

- VVD (2017, 8 zetels)

- CDA (1982, 3 zetels)

- CDA (1981, 1 zetel)

- CDA bleef gelijk in 1989 (54 zetels)

Welke grootste partijen in een coalitie wonnen afgelopen 40 jaar bij volgende verkiezingen?

- VVD (2012, 10 zetels)

- PvdA (1977, 10 zetels)

- CDA (1986, 9 zetels)

- PvdA (1998, 8 zetels)

- CDA (2006, 3 zetels)

- CDA (2003, 1 zetel)

- CDA bleef gelijk in 1989 (54 zetels)

Deze overzichten tonen aan waarom partijen steeds meer de neiging hebben in een kramp te schieten als er na de verkiezingen geformeerd moet gaan worden.

Met name voor de kleinere partijen in een coalitie is de kans op verlies levensgroot, waarbij het verlies van de PvdA afgelopen 15 maart er met kop en schouders bovenuit steekt.

Door de versplintering en ontzuiling neemt dit risico voor de volgende kabinetsperioden alleen maar toe. Het valt te hopen dat de angst voor zetelverlies de partijen niet teveel in de weg gaat zitten. Kiezers naar de mond gaan praten ligt op de loer.

Tibetaans gebedsmolentje

Vandaag om 14.30 komen de onderhandelaars weer bijeen. We zien wel hoe lang ze nodig hebben. Veel informatie over de voortgang zal er immers niet naar buiten komen in de komende weken, is de verwachting. 

De teksten die we zullen horen uit de mond van informateur Schippers en de onderhandelaars zullen klinken als een repeterend Tibetaans gebedsmolentje: "Alles wat ik over de formatie zeg verkleint de kans op een succesvolle uitkomst".

Elke donderdag zal Schippers een update geven van de formatie-ontwikkelingen, zo heeft ze toegezegd. Ze voegde er direct aan toe te betwijfelen of er bij die persbijeenkomsten veel informatie gedeeld gaat worden. 

Het is de bedoeling dat de onderhandelende partijen eerst komen tot een situatieschets van de staat van het land en een missie voor de komende jaren. Pas daarna zal er echt worden onderhandeld.Schippers hoopt op een regeerakkoord voor de zomer. Er zijn er echter maar weinig in Den Haag die geloven dat dat haalbaar is.

Klaver

In Elsevier een uitgebreide analyse van de 'Amerikaanse' campagne van GroenLinks. Daar heeft Jesse Klaver zo'n sterk mandaat dat kringen rondom hem durven te stellen dat de leden een eventueel onderhandelakkoord zullen accepteren.

De partij slaagde er in om met een vernieuwende manier via social media een grote groep - met name jongeren - te bereiken en op te porren om naar 'town hall meetings' (kortweg: meetups) te komen. Weg van het gedweep met een ouderwets instituut als de vakbond waar SP en PvdA in blijven hangen.

Overigens begon in 2012 Diederik Samsom al met dergelijke meetups.

Ongemak

Bij het debat over de investeringen in de verpleeghuiszorg bleek vorige week direct het ongemak dat komt bij de nieuwe verhoudingen.De hele Kamer had in de campagne extra geld beloofd, maar door de formatie werden CDA, D66 en GroenLinks ineens gehinderd door procedurele argumenten.

De onderhandelende partijen wilden niet vooruitlopen op investeringen, zolang de formatie loopt. De rest van de oppositie én de PvdA wilden al in de voorjaarsnota extra budget vastleggen.

Asscher 

In De Telegraaf gaf Asscher afgelopen weekend voor het eerst een uitgebreid interview na het echec op 15 maart.Hij geeft toe even te hebben gedacht aan opstappen.

"Er zijn mensen die zeggen dat we de PvdA maar moeten opheffen. Maar een paar jaar geleden verloor Feyenoord met 10-0 van PSV. Het is niet zo dat ze toen zeiden: laten we Feyenoord opheffen of laten we met PSV mee gaan voetballen. We moeten ons herpakken", aldus de PvdA-voorman.

Dijsselbloem

De populariteit van Dijsselbloem in Europa kalft met de dag af. Nadat hij eerder de Oost-Europese landen had beledigd lijkt nu het hele Europese parlement klaar met hem.

Hij liet een uitnodiging om naar het Europees Parlement te komen schieten en dat leverde hem een unanieme veroordeling op waar ook zijn eigen PvdA zich in kon vinden.

PvdA-delegatieleider Paul Tang: ''Het zou beter zijn geweest als Dijsselbloem ronduit zijn excuses had gemaakt. De uitspraken zijn kwetsend en niemand verdedigt hem."

Statement

Een opvallend statement tegen homogeweld kwam gisteren van Pechtold en Koolmees. Na de vechtpartij waarbij twee homo's in Arnhem werden toegetakeld, kwamen de twee D66'ers gisteren hand in hand naar de formatiegesprekken.Het initiatief werd opgevolgd door Asscher en Dijsselbloem, die een strandwandeling aan het maken waren.

Schoolkampgevoel

Xander van der Wulp, de NOS-verslaggever die afgelopen weken soms maar drie uur per nacht sliep, vertelt in de VARA-gids over het schoolkampgevoel dat de verkiezingcampagne bij hem opriep.

"Iedereen doet een beetje raar, je slaapt kort en je bent met een paar collega’s heel erg op elkaar aangewezen", aldus Van der Wulp."Allemaal in hetzelfde schuitje: veel werken, 24/7 achter de politici aan. Het is een ander soort journalistiek dat je aan het bedrijven bent, je beschrijft hoe de politici bezig zijn, hoe ze campagne voeren, wat hun doelen zijn."

Op de agenda

Dinsdag:

14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden

Woensdag:

13.05 Debat over intensieve veehouderij

Donderdag:

10.45 Debat over racisme en discriminatie

En verder:

De commissies bepalen welke wetsvoorstellen controversieel worden verklaard, oftewel die niet meer worden behandeld tot de nieuwe kabinetsploeg van start is gegaan.

Woensdag is Koenders bij een Syrië-conferentie in Brussel.Dijsselbloem en Wiebes zijn vrijdag en zaterdag bij de Eurogroep/Ecofin in Valletta.

Dijsselbloem houdt donderdag in het kader van de 21e Duitse Bankendag een Q&A sessie in Berlijn.

Staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) leidt van 3 tot en met 7 april een economische missie naar de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). De missie is gericht op bedrijven in de sectoren Life Science en Health en Dutch Design.

Wie kun je feliciteren?

Maandag 3 april: Michel Rog (1973)

Woensdag 5 april: Rik Grashoff (1961)

Vrijdag 7 april: Martijn van Helvert (1978)

Vrijdag 7 april: Jeanine Hennis (1973)

Zaterdag 8 april: Selcuk Ozturk (1972)

Maandag 10 april: Tjeerd de Groot (1968)

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl) 

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om nog sneller op de hoogte te zijn!